Venetiaans glas

V
Venetiaans glas
Tot het begin van de 20ste eeuw domineerde Venetië de wereldglasmarkt, zowel in volume als in kwaliteit en verscheidenheid.

De opgang van Venetië hing samen met de neergang van de glasindustrie in het Oosten. Venetië vulde het vacuüm op en nam de Afrikaanse en Zuidoostaziatische markten over die gedurende eeuwen “bediend waren” door India. De opgang van Venetië in de Middeleeuwen werd waarschijnlijk nog versterkt door de intense handelsrelaties die Venetië al had met het oostelijke middellandse zeegebied. Na de val van het Oost-Romeinse rijk zou een aantal glasmakers van de oude centra in het nabije Oosten zich ook in Venetië gevestigd hebben.  

Er zijn sporen van glasovens en mozaïekfragmenten teruggevonden van de jaren 600-650, maar de glasindustrie werd pas echt uitgebouwd in de periode 1200-1400. In 1292 werden alle glasfabrieken van Venetië verhuisd naar het eiland Murano, op 15 minuten met de boot van Venetië en dit om twee redenen:

- om het risico op brand te beperken (altijd brandende ovens)

- om de glasproductietechnieken beter af te schermen van pottenkijkers en gemakkelijker geheim te kunnen houden. Ondanks het feit dat Venetië historische voordelen had ten opzichte van de concurrentie door zijn goed uitgebouwde commerciële netwerken met de Middellandse Zee, de Zwarte Zee en Noordoost-Europa waren de autoriteiten toch zeer bang voor concurrentie. 

Om hun monopolie te beschermen en te behouden werd de glasmakersgilde in 1490 onder directe jurisdictie van het hoogste bestuursorgaan van de Venetiaanse Republiek geplaatst. Het was voor de glasmakers van Murano verboden om de glasmakersgeheimen te verspreiden of om elders glaswerkplaatsen op te richten. Daarop stond de doodstraf! Er bestond ook een netwerk van verklikkers die werkten voor glasmakersfamilies en die op eigen houtje mensen uit de weg ruimden die ervan verdacht werden glasmakersgeheimen te verkopen aan concurrerende steden of landen.  De glasblazers leefden in feite als gevangenen op het eiland.

Venetiaans glas was hoofdzakelijk gewonden of getrokken. Na de verhuizing naar Murano nam het productievolume enorm toe als een gevolg van nieuwe productietechnieken. Tot dan werden kralen hoofdzakelijk gewonden. Nu verfijnde men de techniek van het trekken zodat massaproductie van kralen mogelijk werd. Voor het trekken van glas waren zeer grote ovens nodig, hete vuren en een bijna geïndustrialiseerde organisatie.   Hiertegenover staat het kleinschalige van gewonden kralen waarbij we van huisarbeid kunnen spreken. Dit soort kraalmaken was vanaf 1592 ook weer toegelaten in Venetië zelf.   Om een idee te geven van het volume van de Venetiaanse glasindustrie:  

- tussen 1500 en 1525: 24 glasfabrieken in Murano

- 1606: 251 kralenbedrijven enkel in Venetië

- 1764: 22.000 kilo kralen werden wekelijks geproduceerd in de 22 glasfabrieken van Venetië (fusie van kleinere fabrieken in grotere gehelen)

- 1797: terugval na de val van de Venetiaanse Republiek, viel in handen van Napoleon, veel glasmakers werden naar Frankrijk gebracht

- Na de Napoleontische oorlogen werden weer zeer grote hoeveelheden geproduceerd: rond 1880 voerde Venetië 3000 ton kralen per jaar uit, enkel naar de VS

- Het grootste en bekendste kralenbedrijf in Murano was de Società Veneziana Conterie, gesticht in 1898 toen 16 kleinere glasbedrijven samensmolten. Dit bedrijf telde in 1927-1928 1000 werknemers en bestaat nog altijd maar er worden geen kralen meer gemaakt met de hand.  

Het bijna-monopolie van Venetië op de glasmarkt kon niet eeuwig behouden blijven. Er was al een glasindustrie in Duitsland en Bohemen (hoofdzakelijk voor rozenkransen), stilaan zouden deze centra met hulp van afvallige Venetianen hun eigen kralenindustrie uitbouwen.

 

Zahia webshop

Nieuwsbrief

Uitschrijven

Schrijf hier in als u op de hoogte wilt blijven van de activiteiten. En op uw verjaardag krijgt u van ons een kortingsbon van 10% toegestuurd!